یادداشت | کارنامه سینما در "فتنه 88"

به گزارش سرویس فرهنگی اجتماعی خبرگزاری رسا، دنیای کارگردان او را نزدیک به آرمان‌ها، اندیشه‌ها و خواسته‌هایش می‌کند و مبتنی بر همین نگاه فیلم میی‌سازد. وقتی به فیلم‌های افرادی چون بهمن فرمان‌آرا در سال‌های انتهایی دهه 70 و ابتدای دهه 80 نگاه می‌کنیم، انتهای خواسته‌هایش را در آزادی بی حدومرز حیوانی، روابط آزاد دختر و پسر، زندگی اجتماعی به معنای تنهایی و ... می‌بینیم.

کارگردانان دیگری که مبتنی بر نگاه فرمان‌آرا فیلم ساخته‌اند، نیز از همین دسته هستند و تعداد کمی هم ندارند. البته اینها در جمهوری اسلامی آثار بسیاری تولید کرده و به نمایش گذاشته‌اند، هر چند مورد استقبال عمومی قرار نمی‌گیرد. گواه این سخن را می‌توان از تعداد بلیطی که هر ساله در سینماها  به فروش می‌رود، پرسید.

ابوالقاسم طالبی یکی دیگر از کارگردانانی است که این روزها آثار فاخر زیادی را به نمایش گذاشته است و مخاطبین بسیاری را به سینما کشانده است. او با فیلم قلاده‌های طلا معروف شد و هجمه زیادی نیز از سوی جریان اصلاحات و غربزده در کشور به وی آمد که هر بار با واکنشی سخت از جانب این کارگردان مواجه می‌شدند و تسلیم نمی‌شد.

فیلمنگاری ابوالقاسم طالبی

ویرانگر (1374)، بازگشت پرستوها (1373-1376)، آقای رئیس جمهور (1379)، نغمه (1380)، عروس افغان (1382)، جنگ کودکانه (1383)، دست‌های خالی (1385)، سریال به کجا چنین شتابان (1387-1388)، قلاده‌های طلا (1390) و یتیم خانه ایران (1395) آثار این کارگردان انقلابی است.

نگاه ابوالقاسم طالبی به سینما، دستگاهی برای مبارزه با استعمار است. او به دنبال ایفای نقش خود در مقابله با دنیای استعماری غرب است و از هر تلاشی برای رسیدن به هدف مضایقه نمی‌کند. نغمه، سریال به کجا شتابان و ... همه صدای مظلومان راه آزادی است که آن را به مخاطب خویش هدیه می‌کند.

شهید نوروزی، مهمترین فردی که در کشف خانه‌های تیمی قیطریه در فتنه 88 نقش داشت و سبب شد تا فتنه تا حد بسیاری خاموش شود. وی در سامرا و در دفاع از حرم به شهادت رسید. رسانه‌های معاند، در سال‌های 88 با پخش عکس او، شهید نوروزی را از نیروهای لبنانی حزب الله معرفی کردند.

فیلم‌هایی که با موضوع فتنه 88 ساخته شد

فتنه سال 88 عرصه را بر بسیاری از هنرمندان انقلابی تنگ کرده بود. شعار دروغ تقلب در انتخابات که بعدها به اذعان سرکرده‌های این آشوب، رمز درگیری بود، در میان بازیگران جریان روشنفکری و التقاطی به نقل مجلس راه یافته بود. بدنه اصلاحات از فتنه حمایت می‌کرد و پیاده نظام کف خیابان، دانشجویان وابسته به جریانات مختلفی بودند که به اصلاحات یا کارگزاران منتهی می‌شد. دو لبه قیچی برای نابودی استقلال سیاسی کشور و شورش اشرافیت علیه جمهوریت بود که مردم در 9 دی ماه 1388 غائله را ختم کردند.

حوادث سال 88 روایتی بود که کارگردانان بسیاری به آن پرداختند. ماه گرفتگی به کارگردانی مسعود اطیایی، پایان نامه دومین تجربه حامد کلاهداری از جمله این آثار بود، هرچند از نظر فنی ضعیف ساخته شد. روح الله شمقدری درباره فشارهای زیادی که به بازیگران برای بازی نکردن در این فیلم می‌آمد، گفت: «بهاره افشاری، لیلا اوتادی و امیر آقایی جزو اولین افرادی بودند كه قرارداد بستند و رفته رفته تركیب بازیگران اصلی مشخص شد‌. علی‌رغم فشارهایی كه بر بازیگران از طریق پیامك و تهدید و … وارد می‌شد، به مرحله كلید زدن رسیدیم.»

فیلم عصبانی نیستم، اثر رضا درمیشیان

محرمانه تهران اثر دیگری به کارگردانی مهدی فیوضی بود، هرچند موضوع فتنه 88 به شکل جنبی در این فیلم پرداخته شده است ولی داستان به مسائل جاسوسی بعد از این رویداد تاریخی می‌پردازد. اخراجی‌های 3 به کارگردانی مسعود ده نمکی با نگاهی طنز به قبل از انتخابات و رنگ‌بندی کاندیداها پرداخت.

گزارش یک جشن اثر ابراهیم حاتمی کیا از آشوبگران خیابانی دفاع کرد و پرده سینما را به تقابل ایدئولوژیک و واقعیت اعتراضی جامعه کشاند. هرچند این فیلم پخش نشد ولی آثاری در گفتمان سینما در پی داشت، چرا که حاتمی کیا کارگردان بزرگ و موثر سینمای ایران است.

عصبانی نیستم، اثر رضا درمیشیان نیز به روایت داستان پسری پرداخت که پس از فتنه 88 از دانشگاه اخراج شد. پل چوبی مهدی کرم‌پور نیز بی ربط به فتنه 88 نیست و از مسائل دانشجویانی گفت که در آن دوران به آشوب خیابانی مشغول بودند.

قلاده‌های طلا

عمده فیلم‌هایی که مهدی کرم پور، رضا درمیشیان و ... ساخته‌اند با کمک‌های سازمان سینمایی وزارت ارشاد و به اصطلاح سینمای نفتی است. یعنی با بودجه دولتی فیلم‌هایشان را تولید کرده‌اند. اما هجمه علیه قلاده‌های طلا تحت عنوان فیلمساز وابسته برای همه بامزه بود.

قلاده‌های طلا روایتی جذاب از آنچه در پشت پرده اتفاقات سال 88 روی داده است را به تصویر می‌کشد. از جاسوس‌های پرنفوذ در بدنه وزارت اطلاعات تا نقش موثر انگلیس در ساماندهی فتنه 88 و سوءاستفاده از شهروندانی که به هر دلیلی قصد سفر به انگلیس دارند.

این فیلم مانند یتیم خانه ایران به زیبایی نقش انگلیس را در تاریخ‌مان روایت کرده است. ابوالقاسم طالبی آثار خود را وقف مبارزه با استعمار و به نمایش کشیدن پرده سیاه تاریخ کرد و از دوران حضور ننگین انگلیس در کشور ما تاریخ را به تصویر کشیده است.

سینمای 88

امروز بعد از گذشت 9 سال از آن دوران و به خصوص بعد از رای آوردن همفکران جریان فتنه 88 در انتخابات 92 و 96 زوایای بسیاری روشن شد. از بازی خوردن دانشجویان بسیاری که به تحریک افرادی چون مجید انصاری و سیدمحمد خاتمی در خیابان نگاه داشته می‌شدند تا سرحلقه‌های مفقوده این بازی که امروز در راس وزارت جای خوش کرده‌اند.

گاهی آدمی مرعوب بازی قدرت می‌شود. امروز همان جریانی که مدافعان حرم را تخریب می‌کند، پرچم آمریکا و انگلیس را از سطح زمین در مقابل دانشگاه‌ها و ... پاکسازی می‌کند، نمی‌خواهند اعتراف کنند که توسط افرادی که حب ریاست چشمانشان را کور کرده بود، بازی خورده‌اند.

دانشجویان مظلوم همواره مورد هدف این جریان خاص بوده است و همیشه از آنها به عنوان پیاده نظام خود استفاده می‌کند. امروز نیز مبتنی بر اطلاعات و آمار به دست آمده، تشکل‌های دانشجویی خاص به دنبال به حاشیه کشیدن دانشگاه‌ها هستند و همیشه سوالی که برای ما پیش آمده، این است که چرا از فریبی که در سال 88 خورده‌اند، درس عبرت نمی‌گیرند و انتخاب‌های خود را با قدرت اندیشه نمی‌گیرند؟ /882/ی702/س

مهدی کمالی